Pinot Gris czy Pinot Grigio? A może obie?

Pinot Gris padło ofiarą popularności, przerodziło się w Pinot Grigio i stało morzem cienkusza. 

Ten krótki tekst będzie traktatem o skutkach tej popularności.

Szczęśliwie nie wszystkie interpretacje odmiany są anonimowe. Istnieją winiarze, którzy potrafią wycisnąć z niej wiele złożoności i charakteru.

Dlatego postaram wam się dać wam narzędzia, które pomogą wam wybrać takie wino jakiego szukacie lub takie, które wam jest aktualnie potrzebne.

Skąd się wzięło Pinot Gris?

Pinot Gris jest mutacją Pinot Noir. Ma po prostu grona o innym kolorze.

Co ciekawe zmiany dostrzeżono w kilku miejscach na raz. 

Pojawiły się w burgundzkim Chassagne-Montrachet, w Nadrenii-Palatynacie i w Badenii-Wirtembergii.

Pokazuje to naturalną skłonność Pinot Noir do mutowania. Dodatkowo mamy jeszcze Pinot Blanc, Pinot Meunier, Pinot Teinturier i Pinot Noir Précoce.

Pierwsza rzetelna wzmianka o Pinot Gris pochodzi z 1771. W nadreńskiej miejscowości Spira odkrył ją, dziko rosnącą w ogrodzie Johann Seger Ruland. Dlatego w Niemczech czasem można ją znaleźć pod nazwą Ruländer.

We Francji po raz pierwszy napisano o niej w 1712. Kryła się pod nazwą Auvernat Gris.

58 lat później pojawił się nowy synonim: Bureau. 

Jest on o tyle ważne, że używa się go w Burgundii do dziś. Większość tamtejszych czerwonych apelacji dopuszcza niewielką domieszkę tej odmiany celem poniesienia kwasowości bądź zmiękczenia wina. Czasem krzewy Pinot Gris rosną między krzewami Pinot Noir.

W Alzacji znano odmianę pod nazwą Tokay. Po tym jak Węgrzy zainterweniowali w Unii Europejskiej wycofano się z jej użycia. W zamian nazwa Médoc miała zniknąć z etykiet węgierskich win.

We Włoszech Pinot Gris pojawiło się na początku XIX wieku i z czasem stało się maszynką do drukowania pieniędzy. 

Istnieje też alternatywna teoria, która mówi, że Pinot Gris zostało przywiezione w 1375 z Francji na Węgry. Dokonać miał tego Karol IV Luksemburski Święty Cesarz Rzymski. 

Następnie, prawie 200 lat później odmiana miała wrócić do Alzacji w rękach Austriackiego generała dowodzącego cesarską armią. Nie ma obecnie wystarczających dowodów na poparcie tej tezy, ale brzmi ciekawie.

Charakterystyka

Zarówno kiście jak i grona Pinot Gris są małe. Czasem bardzo małe.

Kolor owoców jest zmienny. Potrafią być różowo-fioletowe, szarawe, czasem nawet tak ciemne jak Pinot Noir. Zwłaszcza w ciepłych siedliskach.

Dlatego czasem, gdy owoce dojrzeją cieżko odmianę odróżnić od jej rodzica.

Pączkuje i dojrzewa wcześnie. Krzewy są bardzo żywotne i szybko obrastają w części zielone. Nie dają za to zbyt dużych plonów.

Owoce łatwo osiągają wysoki poziom cukru. Kosztem spadku kwasowości.

Jakie daje wina

Z Pinot Gris można uzyskać dwa rodzaje win. Bogate, złożone, o dużym ciele lub cienkie i anonimowe, do szybkiego popijania w upalny dzień.

Pierwsza wersja wywodzi się z Alzacji. Przy odpowiedniej kontroli plonów i cierpliwości tamtejsi producenci uzyskują wina o głęboki kolorze, bogactwie ciała i złożonym aromacie. 

Tam odmianę uważa się za jedną z czterech tak zwanych szlachetnych. Obok Rieslinga, Muszkatu i Gewürztraminera.

Wine te mają aromaty miodu, przypraw korzennych, dymu i moreli. Z wiekiem stają się jeszcze bardziej złożone rozwijając smaki ciasteczkowo-maślane.

Robi się tam też wersję z późnych zbiorów. Tak zwane Vendange Tardive.

Z drugiej strony mamy Pinot Grigio. Wino masowe. Zazwyczaj bardzo neutralne, kwaśne. Pozbawione koloru i smaku. W dużych ilościach robi się w je we włoskim regionie Veneto.

Jest to efekty mody. Jakimś cudem udało się przekonać konsumentów, że słowa Pinot Grigio na etykiecie łączą się z prestiżem i jakością. W rzeczywistości omijałbym takie wina z daleka. Chyba że zostały zrobione przez jednego z renomowanych producentów we Friuli lub Alto Adige.

Gdzie się uprawia Pinot Gris?

Jak przystało na odmianę międzynarodową Pinot Gris uprawia się na całym globie. Zazwyczaj w dwóch opisanych powyżej stylach.

W nawiasie podałem synonimy pod jakimi można znaleźć jest w konkretnym kraju lub regionie.

1. Francja
   • Alzacja
   • Dolina Loary (Malvoisie, Pinot Beurot)
   • Burgundia (Pinot Beurot)
   • Sabaudia
2. Włochy (Pinot Grigio)
   • Friuli
   • Alto Adige
   • Lombardia
   • Veneto
3. Luxemburg
4. Niemcy (Grauburgunder, Grauer Burgunder, )
   • Badenia
   • Hesja Nadreńska
   • Palatynat
5. Szwajcaria (Malvoisie)
   • Valais
6. Austria (Grauer Burgunder)
   • Burgenland
7. Węgry (Szürkebarát)
8. Słowenia (Sivi Pinot)
9. Czechy (Rulandské Šedé)
10. Rumunia
11. Mołdawia
12. USA
    • Kalifornia
    • Oregon
    • Waszyngton
    • Nowy Jork
13. Kanada
    • Kolumbia Brytyjska
14. Argentyna
    • Mendoza
15. Chile
16. Australia
    • Mornington Peninsula
17. Nowa Zelandia
    • Marlborough
    • Hawke’s Bay
    • Martinborough
    • Central Otago
    • Nelson
18. RPA
19. Japonia

No I tyle. A ty co myślisz o Pinot Gris/Grigio? Lubisz wersję alzacką czy włoską? Interesuje cię złożony bukiet, który można kontemplować czy szybkie ugaszenie pragnienia czymś neutralnym?

Źródła

Wine Grapes - Jancis Robinson, Julia Harding, Jose Vouillamoz
Oz Clarke's World of Wine - Oz Clarke